90’LI YILLAR

1. Ankara Çevre Kozası, Şubat – 1997.

“Habitat ruhu”, kozaların oluşturulup kozalara katılımlarının sağlanması için yapılan çalışmalarla devam ettirilmiştir. Ankara’da kurulan 20’den fazla koza arasında yer alan “Çevre Kozası”nın kolaylaştırıcılığı Ankara İli Çevre Koruma Vakfı ile birlikte Küresel Denge tarafından yürütülmüştür.

Bu çalışmalar, Ulusal Raporun yaşama geçirilmesi/izlenmesi sorumluluğunun resmi kuruluşlarca da benimsenip desteklenmemesi sonucu Ağustos 1998’den itibaren duraklamaya uğramıştır.

2. Oleyis Ödülü, 21.6.1997.

Oleyis Sendikasının düzenlemiş olduğu “Çevre ve Turizm” proje yarışmasına Belek, Antalya’da geliştirilen bir proje ile katılan derneğimiz başarılı olmuş ve birincilik ödülünü almıştır.

Bu etkinliğin yararı, “sürdürülebilir turizm” kavramının işçi çevrelerine de (sendikalara) anlatılabilmesi ve amaçlanan kalkınma modelinin çok yönlü ve doğal çevre ile ilişkilendirme gereğinin vurgulanabilmesi olmuştur. Çalışmamız bazı akademisyenlerce de (Örn:İÜ. İdari Bilimler Fakültesi Öğr. Üyesi Nüzhet Kahraman) başarılı bulunmuş ve ders olarak anlatılmıştır.

3. 1 No’lu yayınımız, 1998.

Küresel Denge, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı / Küresel Çevre Fonundan almış olduğu destekle, Habitat II Konferansı esnasında gerçekleştirdiği “Türkiye’de, Çevreci Sivil Toplum Kuruluşları (STK) hareketinin Rio Zirvesinden Habitat II Konferansına kadar uzanan zaman dilimi içerisindeki tesirliliğinin değerlendirmesi” çalışmasını kitapçık haline getirerek bastırmış ve dağıtımını yapmıştır. Yayınımız ayrıca Milli Kütüphaneye de gönderilmiştir.

4. Ankara Yerel Habitat Etkinlikleri (AYHE), 1997-1998.

1997’de koza modeli ile organize olan kurum ve kuruluşlar Ankara yerelinde çalışmalarda bulunmuşlardır.

Ankara kozalarının amacı; Habitat kararlarını izleme ve Ankara’da yerleşik kozaların oluşturdukları AYHE süreci içerisinde Ankara kentinin ve il sınırları içinde kalan doğal çevresinin sorunlarına çözümler üretilmesine, en iyi uygulamaların belirlenmesine ve Habitat ruhunun sivil toplum (STK) ve gönüllü kuruluşlara (GK) sağladığı “ortaklık” anlayışının hayata geçirilmesine katkıda bulunmak olmuştur. Bu kapsamda Tübitak salonunda bir hazırlık toplantısı gerçekleştirilmiş ve kent yaşamında yer alan aktörlerin katılımları sağlanmıştır.

Kozaların kolaylaştırıcılarının oluşturduğu koordinasyon komitesi (Kolay-Kom) aracılığı ile yürütülen çalışmalar dayanışmanın ve iletişimin gelişmesine olanak sağlamıştır. Ancak istenen sonuca ulaşmak mümkün olmamıştır.

5. AOÇ arazisinin ağaçlandırılması çalışmalarına katkı, Şubat-1998.

Ankara Valiliği Çevre Koruma Vakfı’nın başlatmış olduğu AOÇ arazisinin bir bölümünün ağaçlandırma çalışmalarına parasal yardımda (5.000.000.-TL) ve 20 adet ağaç dikimi ile katkıda bulunulmuştur.

6. Kirleten Öder ve Yurttaşların Çevre Hakları Paneli, 4.6.1998.

Küresel Denge, 5 Haziran Dünya Çevre Günü nedeni ile Dr. Turgut’un esas konuşmacı olarak katıldığı bir panel düzenlemiştir. Çevre sorunlarının ana eksenini oluşturan “kirlilik/kirlenme” konusunun işlendiği ve çözüme kovuşturmak amacı ile oluşturulmuş “kirleten öder” stratejisini tartışmıştır.

Çevre kanunumuzda yerini almış bulunan bu strateji Çevre Hukukunun temel ilkelerinden biridir. Kirleten öder ilkesinin başarılı uygulamaları sosyal adaletin sağlanmasına da katkıda bulunmaktadır. Kirlenmenin önlenebilmesi, “katılım” ilkesinin uygulamadaki çeşitliliği ve tesirliliği ile orantılıdır. Katılım, aktif denetim etkinliğinin de bir yoludur. Yargı yolu yurttaşların etkin olarak kullanabilecekleri bir katılım biçimidir.

7. “AOÇ – yaşatılması, korunması, geliştirilmesi gereken tarihsel bir değer” kampanyası, 1998.

Başkent Ankara açısından AOÇ’nin yeşil alan olma niteliği ve Ankaralılar açısından da rekreatif potansiyeli önemlidir. Oysa bugün, Atatürk Orman Çiftliği çağcıllıgımızı, tarihimizi, doğa ve kültür değerlerimizi temsil niteliğini yitirmek üzeredir.

Küresel Denge bu kampanyayı yukarıda sözü edilen AYHE kapsamında diğer kozalarla birlikte geliştirmiş ve yürütmüştür. AOÇ alanı içerisinde evinin yanındaki meydanda üç ayrı etkinlik düzenlenmiştir.

1980 yılında oluşturulan, Cumhurbaşkanımızın başkanlık yaptığı ve Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu’nun sekreterya görevini yaptığı AKM (Atatürk Kültür Merkezi) Alanı master Planının hazırlamakla yükümlü Milli Komiteye kampanyamız ile ilgili yazdığımız yazıda şu öneri ve isteklerde bulunulmuştur;

1. Atatürk Kültür Merkezi (AKM) alanı ile birlikte düşünülmesi planlanan Atatürk Orman Çiftliği’nde, Ata’nın, A.O.Ç.’ni bağış tarihi olan 11 Haziran gününde her yıl “Doğa, Kültür ve Sanat” şölenleri düzenlenmesi,

2. Başkent Ankara’nın çevresel ve yaşam kalitesi değerleri açısından sağlıklı, dengeli, güvenli, yaşanabilir ve sürdürülebilir bir kent kimliğine ulaştırılabilmesi için bu bağlamda yapılmış ve tasarlanmakta olan planlama ve yasa değişiklikleri çalışmalarına ait hususlarda bilgilendirilmek.

AYHE çerçevesinde 11 Haziran 1998 tarihinde de “1. Doğa, Kültür ve Sanat” şöleni düzenlenmiştir.

8. Kent Konseyi Girişimi toplantıları, Ekim-1998.

Derneğimiz TMMOB tarafından oluşturulan “Kent Konseyi” düzenleme toplantılarına katılmış bulunmakla birilkte sonraları katılımcılığı desteklemekten ziyade katılımcıları bilgilendirme biçiminde algılanan tek yönlü toplantılara katılmakta yarar görmemiştir. Bununla birlikte çeşitli odalarca derneğimizin Kent Konseyi çalışmalarında yer alması gerekliliği tarafımıza iletilmektedir.

9. Çevresel Bilgilere Erişim, Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Erişim toplantıları, 1998.

“Çevre yönetimi” sürecinde demoratik ortamın varlığının Türk toplumunun sosyo-politik yapısı içine yerleştirmek amacı ile çalışan derneğimiz “Çevresel Bilgilere Erişim, Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Erişim” sözleşmesinin önemine inanmaktadır.  Sözleşmenin imzalanmasına yönelik hazırlık toplantılarına katılan derneğimiz Çevre Bakanlığının da destekleyici tavrı karşısında memnun olmuştur. Ancak, özellikle Genel Kurmay Başkanlığının ve DPT’nin muhalefetini aşmak mümkün olmamış ve sözleşme imzalanmamıştır.

10. OECD Çevresel Başarı Grubu “Türkiye İncelemesi” toplantısı, 4.11.1998.

Çevre Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi’nin daveti ile NGO’lar bölümü toplantılarına katılan derneğimiz 1998 Aarhus sözleşmesinin hükümetimiz tarafından imzalamamış olduğu gerçeğinden söz etmekle;

a)   Ülkemizde dağınık halde bulunan çevresel bilginin derlenerek, çevre veri tabanının sistemli ve sağlıklı biçimde oluşturulması ve güncelleştirilmesi,

b)   Çevre durum raporları hazırlanarak elektronik veri tabanlarında kullanılır hale getirilmesi ve düzenli olarak yayımlanması,

c)    ÇED Yönetmeliği ile getirilenlerden daha geniş kapsamlı bir halk katılımı ve katılım sürelerinin uzatılması gibi konularda olumlu adımların atılmadığını vurgulamıştır.

11. Radyo Programları.

1997 ve 1998 boyunca Dr. Coşkun Özgünel, Dr. Coşkun Yurteri ve Coşkan Daş’ın TRT 1 Ankara Radyosu’nda her hafta Pazartesi günleri birlikte yürüttükleri radyo programları yapmışlardır.

Ülkemizde oluşmuş çevre sorunları ve etik değerler davetlerinde katılımları ve canlı telefon bağlantıları ile tartışılmış, yorum yapılmıştır.

TRT 1 Ankara Radyosu prodüktörlerinden Sn. Ayça Kortan’a, Sn. Güler Nasıf’a ve spiker Sn. Derya Kaya’ya gösterdikleri ilgi ve yakınlık için teşekkürlerimizi sunarız.

12. Çevre Kanunu’nunda Değişiklik Yapılmasına Dair Tasarı üzerinde çalışmalar, 1998.

Sn. Nuran Talu’nun girişimleri ile Derneğimiz TBMM Çevre Komisyonunun Çevre Kanununun tartışmalarına davet edilmiş yazılı ve sözlü görüş bildirmesine olanak sağlanmıştır.

Küresel Denge’nin Çevre Kanununda değişiklik yapılmasına dair tasarı hakkındaki görüşleri şu temel prensipler şeklinde sıralanabilir;

1. Koruma ve iyileştirme politika ve mevzuaatının etkinliğinin ve uygulamada denetimin sağlanması,
2. Tesirliğin ve çözüm üretebilirliğin arttırılabilmesi için yerel yönetimlerin yetkilendirilmesi ve güçlendirilmesi. GK’ların özellikle bu kademede karar alma mekanizmaları içinde yer edinmelerinin sağlanması,
3. GK’ların enerjilerinden ve toplumsal kapasitenin artmasını sağlayacak eğitim ve bilinçlendirme etkinliklerinden yararlanabilmek için Çevre Kirliliğini Önleme Fonundan desteklenmelerininin sağlanması,
4. ÇED gibi teknik bir araca sosyal boyutun da entegre edilebilmesi için halkın katılımının geniş ve tesirli bir biçimde sağlanması.

13. Türkiye Çevrecileri toplantıları, 2.3.1999.

Derneğimizin de girişimcilere destek vermesi ile Ankara’da gerçekleşen toplantılarda çevrecilerin koordineli hareket stratejilerinin geliştirilmesine ve seçimlerle ilgili aday gösterme tartışmalarına katkı sağlamıştır.

Toplantılarda derneğimizden Türkiye Çevrecileri Web-sayfasının oluşturulması işinin organize edilmesi istenmiştir.

14. Gölbaşı Yerel Gündem 21 çalışmaları, 1999.

Küresel Denge, Gölbaşı yerel G21 çalışmaları Çevre grubunda etkinlik göstermekte ve Haziran ayına kadar hazırlanması gereken Eylem Planı raporunun oluşturulması toplantılarında yer almaktadır. 6 ayrı grup halinde düzenlenen çalışmalar Çevre Grubu şemsiyesi altında toplanmıştır. Mogan ve Eymir göllerinin su kalitesinin ne olması gerektiği yönündeki tartışmalar Eylem Planının kritik noktasını oluşturmuştur.

15. Aarhus sözleşmesinin STK’lara tanıtımı ve TC. tarafından imzalanmasını sağlamaya yönelik kampanya.

Birleşmiş Milletler  – AEK “Çevresel Bilgilere Erişim, Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Erişim Sözleşmesi” Türk STK’ları tarafından tanınmamaktadır.

Çevre Bakanlığı Dış İlişklier Dairesince gerçekleştirilen davet ve toplantılara çok az sayıda STK davet edilmiştir. Sözleşmenin görüşülmesi esnasındaki tartışmalar; sözleşme içerisinde yer alan “vatandaşlık, milliyet ve ikametgah farkı gözetilmeyeceği” konuları üzerinde yoğunlaşmıştır.

Sözleşmenin imzalanmasına karşı çıkan resmi kurumların kuşkularının dağıtılabilmesi, çevresel kalitenin iyileştirilmesi, kirliliği önleyecek denetimin STK’lar ve bireylerce sağlanabilmesine ve şeffaf yönetime olanak sağlayacak bu sözleşmenin geniş bir tanıtımının yapılması ve imzalanmasının sağlanması gerekmektedir. Dernek bu konuda çok sayıda toplantı yapıp, kampanya yürütmüştür.